“`html
Gizemli Çinli milyarder Liang Wenfeng, düşük maliyetli sohbet robotu DeepSeek’in global anlamda büyük bir etki yarattığı dönemde sosyal medyada “yapay zeka kahramanı” olarak anılmaya başlandı. Peki, tüm dünyanın radarına bu kadar hızlı bir şekilde giren Liang Wenfeng kimdir?
Çin’in yeni yapay zeka (AI) asistanı DeepSeek, ChatGPT’nin ABD’deki popülaritesini geride bırakarak teknolojik alanda büyük bir sarsıntıya neden oldu. Milyarder kurucu Liang Wenfeng, bu süreçte bir gecede ülkesinde dikkate değer bir üne kavuştu.
Geçtiğimiz hafta piyasaya sürülen ve rakiplerine kıyasla çok daha düşük bir bütçeyle geliştirildiği belirtilen bu sohbet robotu, Wall Street’te sarsıcı etkilere yol açtı. Bununla birlikte, rakip firmalar DeepSeek’i yakalama çabalarına girdi.
ABD Başkanı Donald Trump, bu durumu ABD şirketleri için bir “uyarı” olarak değerlendirdi.
‘Patron değil, teknoloji meraklısı’
DeepSeek’i Aralık 2023’te kuran Liang Wenfeng, ilk büyük ölçekli dil modelini takip eden yıl piyasaya sürdü. 40 yaşındaki bu isim, Çin’in güneyinde bulunan Guangdong’da doğdu ve Zhejiang Üniversitesi’nden elektronik bilgi mühendisliği ve bilgisayar bilimi diplomasına sahip. Ancak hakkında pek fazla bilgi bulunmamakta.
Teknoloji alanında yayın yapan 36Kr, Liang’ı “patron değil, teknoloji meraklısı” olarak tanımladı. Kamuoyuna nadir olarak çıkan ve röportaj veren Liang, bir anda uluslararası bir ilgi odağı haline geldi.
Çin’in ikinci en güçlü lideri Li Qiang ile birlikte gerçekleşen girişimci zirvesine katılan tek AI lideri olarak öne çıktı. Toplantıda diğer iş insanlarına, “temel teknolojileri geliştirme çabalarını arttırmaları” çağrısında bulundu.
Silikon Vadisi’ndeki Amerikalı AI girişimcilerinin aksine, Liang aynı zamanda finans alanında da deneyim kazanmış durumda.
Liang, finansal verileri analiz eden bir yapay zeka kullanan High-Flyer adlı bir hedge fonunun CEO’su. 2019 yılında bu fon, Çin’de 100 milyar yuan (yaklaşık 13 milyon dolar) üzerinde sermaye toplayan ilk bireysel yatırım fonu olmayı başardı.
DeepSeek ile geliştirdiği AI üzerinden borsa hareketlerini öngörerek büyük kazançlar elde etti. Ekibi, AI çip tasarımlarında ve son zamanların popülerimi Nvidia’nın H800 çipleriyle hisse senedi ticareti yapma konusunda uzmanlaştı.
Hedef: İnsan seviyesinde zeka geliştirmek
2023 yılında DeepSeek’i tanıtarak insan seviyesinde zeka yaratma hedefini duyuran Liang, bu süreçte kendi serbest yatırım fonundan elde ettiği gelirleri, yapay zekada en yetenekli isimlere yüksek maaşlar ödemek için kullandığı biliniyor.
Şirket, ABD’den uzmanlar yerine, Pekin’deki Tsinghua ve Beihang üniversiteleri gibi Çin”in önde gelen okullarından doktora derecesi almış uzmanlarla çalışmakta.
TikTok’un sahibi ByteDance ile işbirliği yaparak, DeepSeek’in Hangzhou ve Pekin ofislerinde çalışan personel, Çin’deki AI mühendislerine en yüksek ücretleri sunarak dikkat çekmekte.
Geçtiğimiz yıl verdiği bir röportajda, “çekirdek ekibinde yurt dışına gidip dönen kimse olmadığını” belirtti ve “en iyi yetenekleri kendimiz yetiştirmeliyiz” vurgusunu yaptı.
Liang, ayrıca Çin’in yapay zeka sektörünün “her zaman takipçi olarak kalamayacağına” işaret ederek şu açıklamayı yaptı: “Çin ve Amerikan yapay zekası arasında genelde bir yıl veya iki yıllık fark var, fakat asıl boşluk orijinallik ile taklit arasındadır. Eğer bu değişmezse, Çin daima takipçi konumunda kalacak.”
DeepSeek’in AI modelinin Silikon Vadisi’ndeki birçok uzmana neden şaşırtıcı geldiği sorusuna ise, “Şaşkınlığın kaynağı, bir Çinli şirketin sadece bir takipçi değil, yenilikçi olarak bu alanda yer alması” şeklinde yanıt verdi.
DeepSeek’in Rekabet Üstünlüğü
DeepSeek, R1 modelini mevcut teknoloji ve genel kullanıma açık kaynak kodlarıyla geliştirdiğini belirtiyor. Ancak WIRED dergisi, Liang Wenfeng’in hedge fonunun yapay zekanın temel bileşenlerinden olan GPU’ları stokladığını ortaya koydu. MIT Technology Review ise bu nedenle tahmin edilen çip sayısını 10.000 ila 50.000 arasında olduğunu aktarıyor.
Bu çipler, basit sorulardan karmaşık matematiksel problemlere kadar insan işlevlerini yerine getirebilen güçlü yapay zeka modellerinin geliştirilmesi için gereklidir.
Eylül 2022’de ABD, bu gelişmiş çiplerin Çin’e satışını yasakladı. Liang, bu durumu “büyük bir zorluk” olarak nitelendirdi.
Batıdaki önde gelen AI modellerinin yaklaşık 16.000 özel çip kullandığı tahmin edilirken, DeepSeek, 2.000 adet bu tür çip ile birlikte katmanlı, düşük kaliteli çiplerden faydalanarak AI modeli R1’i geliştirdiklerini belirtiyor. Bu durum, DeepSeek’i daha maliyet etkin bir seçenek haline getiriyor. Geliştiricilere göre, bu sohbet robotunun maliyeti sadece 5,6 milyon dolar olarak kaydedildi. Öte yandan ChatGPT’nin üreticisi OpenAI, geçen yıl 5 milyar dolar harcamıştı.
ABD’li teknoloji milyarderi Elon Musk ve diğer birçok kişi, bu çiplerin kısıtlamalar ışığında ne kadarını gerçekte kullandığını sorguluyor. Ancak uzmanlar, Washington’un yasağının Çin’in AI endüstrisi için hem zorluklar hem de yeni olanaklar sunduğunu belirtiyor.
Sidney Teknoloji Üniversitesi’nden Marina Zhang, bu durumun “DeepSeek gibi Çinli şirketleri yenilik yapmaya zorlayacağını” ve dolayısıyla daha az kaynakla daha fazla iş yükü gerçekleştirebileceklerini vurguladı:
“Bu kısıtlamalar bazı zorluklar oluştururken, aynı zamanda yaratıcılığı ve dirençliliği teşvik ederek, Çin’in teknolojik bağımsızlık hedefleriyle uyumlu hale geliyor.”
Çin, elektrikli araçlardan güneş panellerine kadar geniş bir yelpazede teknolojik yatırımlarda önemli adımlar attı. Başkan Şi Cinping’in hedeflerinden biri, Çin’i bir teknoloji süper gücüne dönüşmektir. Dolayısıyla Washington’un getirdiği kısıtlamalar, Pekin’in de karşılaştığı zorluklardan biri olmuştur.
Farklı Perspektifler
DeepSeek’in piyasaya sürülmesinin ardından teknoloji hisselerinde büyük düşüşler yaşandı. Örneğin Nvidia’nın hisse değeri 27 Ocak Pazartesi günü ABD kapanışında yüzde 17 geriledi ve Bloomberg, bu durumun ABD borsasında kaydedilen en büyük düşüşlerden biri olduğuna dikkat çekti.
Girişim sermayedarı Marc Andreessen, DeepSeek-R1’i “yapay zekanın Sputnik anı” olarak tanımladı ve bunu uzay yarışını başlatan bir uyduya benzetti.
Ancak, Çin merkezli uygulamanın ortaya çıkışı birçok kişi için endişeye yol açtı. Analist Gene Munster, BBC’ye verdiği ropörtajda DeepSeek’in finansal durumu hakkında “Gerçeklerin hâlâ bilinmediğini” ifade etti ve girişimin gerçekçi bir sürdürülebilirlik taşımadığına dair sorgulamalar bulunduğunu belirtti.
Avustralya Bilim Bakanı Ed Husic, güvenlik kaygılarına değinerek, ABC’ye birçok konuda soruların hala yanıtlanmadığını dile getirdi. “Kalite, tüketici tercihleri, veri ve gizlilik yönetimi konusunda açıklığa kavuşturmamız gereken birçok mesele var” diyerek dikkatli olunması gerektiğinin altını çizdi.
Geçtiğimiz hafta, OpenAI CEO’su Sam Altman ve Oracle CEO’su Larry Ellison, ABD Başkanı Donald Trump’a katılarak yapay zeka altyapısı için 500 milyar dolara kadar özel bir yatırımı gündeme getiren ortak girişim Stargate’i duyurdular. Texas ve çevresindeki veri merkezleri için 100.000 yeni iş imkanı yaratılacağı açıklandı.
Ancak bazı uzmanlar, DeepSeek’in hızla yükselmesi ile birlikte Amerika’nın yapay zeka üzerindeki hakimiyeti ve ABD şirketlerinin planladığı yatırımların kapsamına dair endişelerin doğduğuna inanıyor.
“`
