Edebiyat Dünyasında Tarihi Bir An: Banu Mushtaq Uluslararası Booker Ödülü’nü Kazandı

‘Kalp Lambası’ adlı kitabın yazarı olan Banu Mushtaq, Londra’da düzenlenen törende Uluslararası Booker Ödülü’nü kazandı. Bu ödül, bugüne kadar kısa öykü derlemelerine ilk defa verilen bir ödül olma özelliği taşıyor. Kannada dilinde yazılan ‘Kalp Lambası’, kısa öykü türünde benzeri olmayan bu saygın ödülün sahibi oldu.

Hintli yazar Banu Mushtaq ve çevirmen Deepa Bhasthi, Güney Hindistan’daki kadınların günlük hayatlarını ve mücadelelerini konu alan 12 kısa öyküden oluşan eserleriyle büyük bir başarı elde etti.

Edebiyat Dünyasında Bir İlk

Mushtaq’ın kazandığı ödül, edebiyat tarihinde bir ilki temsil ediyor çünkü bu ödül ilk defa bir kısa öykü derlemesine verildi. Aynı zamanda Karnataka eyaletinde konuşulan Kannada dilinde yazılmış ve böyle prestijli bir ödüle layık görülen ilk kitap olma özelliğini taşıyor.

Mushtaq, Uluslararası Booker Ödülü’ne layık görülen altıncı kadın yazar olurken, çevirmen Bhasthi ise ödülü kazanan ilk Hintli çevirmen ve dokuzuncu kadın çevirmen unvanını elde etti.

Bhasthi, bu ödülün Kannada ve diğer Güney Asya dillerinden daha fazla çevirinin yapılmasını teşvik edeceğini umut etti.

Mushtaq, ödül kabul konuşmasında okuyuculara, sözcüklerinin kalplerinde dolaşmasına izin verdikleri için teşekkür etti:

“Bu kitap, hiçbir hikayenin asla küçük olmadığı; insan deneyiminin gobleninde her ipliğin bütünün ağırlığını taşıdığı inancından doğdu. Bizi sık sık bölmeye çalışan bir dünyada edebiyat, birkaç sayfa da olsa birbirimizin zihninde yaşayabileceğimiz son kutsal alanlardan biri olmaya devam ediyor.”

Ödül, Londra’daki Tate Modern’de düzenlenen törende, çok satan yazar ve Booker Ödülü sahibi Max Porter tarafından açıklandı. Porter, çevirinin “radikal” doğasını överken, öykülere duyulan hayranlık duygusunu dile getirdi.

Porter, kitap için şunları söyledi:

“Bu güzel, yoğun ve yaşamı onaylayan öyküler, Kannada dilinden yükseliyor; öyküler, başka dil ve lehçelerin olağanüstü sosyo-politik zenginliğiyle harmanlanmış durumda. Kadınların yaşamlarına, üreme haklarına, inanca, kast sistemine, iktidar ve baskıya dair derinlikli anlatılar sunuyor.”

1990 ile 2023 yılları arasında kaleme alınmış öykülerden oluşan eser, finalde kalan beş kitabı geride bıraktı. Derleme, çevirmen Deepa Bhasthi tarafından özenle seçilip küratörlüğü yapılarak hazırlanmıştır. Bhasthi, çeviride Güney Hindistan’ın çok dilli doğasını korumaya özel önem verdi.

Yazar, avukat ve aktivist kimliğiyle tanınan Banu Mushtaq, pazar günü düzenlenen kısa liste okuma etkinliğinde yaptığı konuşmada, öykülerin temelinde kadınların yer aldığını vurguladı:

“Bu öyküler, dinin, toplumun ve siyasetin kadınlardan sorgusuz sualsiz itaat bekleyişini ve bunu yaparken onlara insanlık dışı zulümler uygulayarak onları yalnızca ast konumuna indirgemesini konu alıyor.”

Ödül Yazar ve Çevirmen Arasında Eşit Olarak Paylaşılacak

50 bin sterlin (yaklaşık 2,61 milyon Türk Lirası) tutarındaki para ödülü, yazar ve çevirmen arasında eşit olarak paylaşılacak. Uluslararası Booker Ödülü, çeviri edebiyatına verilen en prestijli ödüllerden biri olarak her yıl sonbaharda verilen İngilizce kurgu Booker Ödülü’nün kardeşi olarak kabul ediliyor.