Intel, grafik mimarisinin üçüncü nesli Xe3’ü resmi olarak duyurdu. Yeni mimari, Panther Lake “Core Ultra 300” serisi işlemcilerdeki entegre GPU’larda (iGPU) yer alacak ve Arc B-Serisi markasıyla sunulacak. Şirket ayrıca bu mimarinin geliştirilmiş bir sürümü olan Xe3P’yi de gelecek nesil Arc C-Serisi ekran kartları için hazırlıyor. Xe3 iGPU’lar, önceki nesil Xe2’ye kıyasla yüzde 50’ye varan performans artışı ve önemli verimlilik iyileştirmeleriyle geliyor. Intel, geçtiğimiz yıl Lunar Lake ile Xe2 mimarisini yine yüzde 50’lik radikal performans artışıyla tanıtmıştı. Xe2, Lunar Lake haricinde Arc B-Serisi “Battlemage” harici ekran kartlarında kullanılmıştı.
Yeni Xe3 mimarisi, bu temelin üzerine inşa edilerek daha yüksek ölçeklenebilirlik ve verimlilik odaklı bir tasarım sunuyor. Intel, Xe3’ü yalnızca performans artışıyla değil aynı zamanda yazılım uyumu ve güç verimliliğiyle de farklılaştırıyor.
Yüzde 50 daha fazla çekirdek ve ışın izleme birimi
Xe2 mimarisinde her render ünitesi başına 4 Xe çekirdeği ve 4 ray tracing (RT) birimi bulunuyordu. Xe3 ile bu sayı 6 Xe çekirdeği ve 6 RT birimine yükseltilmiş durumda, yani çekirdek ve RT birimi sayısı yüzde 50 oranında artırıldı. Bu sayede Panther Lake işlemcilerdeki grafik performansı belirgin şekilde güçleniyor.
Bu değişim, Panther Lake SoC yapısında daha esnek GPU konfigürasyonlarının kullanılmasına imkan tanıyor. Intel’in planına göre, 8 çekirdekli ve 16 çekirdekli işlemci varyantlarında 4 Xe çekirdekli iGPU, en üst düzey 16 çekirdekli modelde ise 12 Xe çekirdekli iGPU bulunacak 
GPU konfigürasyonuna göre üretim teknolojisi de farklılıklar gösterecek. 8 çekirdekli Panther Lake modeli Intel 3 süreciyle üretilirken, 16 çekirdekli varyant ve 12 Xe çekirdekli üst seviye iGPU’lar TSMC N3E sürecine dayanıyor. Xe3 mimarisinde ayrıca önbellek düzeni de yenilendi. 4 Xe çekirdekli iGPU konfigürasyonu 4 MB L2 önbelleğe sahipken, bu değer Lunar Lake’in 8 MB L2 kapasitesinin yarısı kadar. Ancak 12 Xe çekirdekli modelde L2 önbellek miktarı iki katına çıkarıldı. Intel’e göre bu iyileştirme, SoC veri yolu trafiğini oyun senaryolarında yüzde 36’ya kadar, ortalama olarak ise yüzde 25 oranında azaltıyor. Bu arada Intel, Xe3 mimarisinin ardından Xe3P kod adlı geliştirilmiş bir GPU mimarisi de tanıtacak. Şirketin paylaştığı ön bilgilere göre Xe3P, doğrudan Xe4’e geçiş yerine mevcut Xe3 altyapısının daha da optimize edilmiş bir versiyonu olacak. Bu yeni sürümün Nova Lake işlemcilerinde entegre GPU veya harici GPU olarak kullanılabileceği tahmin ediliyor.
Mimari değişimler neler?
Intel’in üçüncü nesil grafik mimarisi Xe3, sadece çekirdek sayısını artırmakla kalmıyor aynı zamanda GPU iç yapısını da baştan aşağı yeniliyor. Yeni Xe3 çekirdeği, sekiz adet 512-bit vektör motoru (XVE), sekiz adet 2048-bit XMX motoru ve yüzde 33 oranında artırılmış paylaşımlı L1/SLM önbelleği ile geliyor. Bu yapı, işlemciye daha yüksek veri aktarım hızı ve paralel iş yüklerinde belirgin bir verimlilik kazandırıyor.
İşin yapay zeka taarfında da kazanımlar oldukça iddialı. Intel’e göre 12 Xe çekirdekli iGPU, toplamda 96 XMX motoru üzerinden 120 TOPS’a kadar yapay zeka hesaplama gücü elde edilebiliyor.
Işın izleme (Ray Tracing) birimleri de baştan tasarlandı. Yeni geliştirilmiş RT birimi, dinamik ışın yönetimi sayesinde eşzamanlı ışın izleme işlemlerinde darboğazları azaltıyor. Bir diğer önemli yenilik, GPU içindeki verilerin yönetildiği URB (Unified Return Buffer) sisteminde yapılan geliştirme. Yeni URB yöneticisi, artık sonuçları kısmi olarak güncelleyerek GPU’nun genel verimliliğini artırıyor.
Medya özellikleri tarafında da geniş destek dikkat çekiyor. Xe3, AV1 kodlama/kod çözme (encode/decode), VVC decode, eDP 1.5 bağlantı standardı, AVC 10-bit ve Sony XAVC-H, XAVC-HS, XAVC-S formatlarını destekliyor. 
Intel’in verilerine göre Panther Lake üzerindeki Xe3, Lunar Lake’teki Xe2’ye göre yüzde 50’den daha fazla, Arrow Lake-H’teki Xe+ mimarisine göre ise watt başına yüzde 40’tan daha fazla performans artışı sağlıyor. Sonuç olarak Intel Xe3 iGPU, mevcut Xe2 mimarisine kıyasla hem mimari hem yazılım tarafında büyük bir sıçrama anlamına geliyor. Xe2, şu anda dizüstü bilgisayar segmentinde AMD’nin RDNA 3.5 tabanlı Radeon 890M ve 880M iGPU’larıyla benzer performans sunarken, Xe3 bu dengeyi Intel lehine çevirebilir. Bu arada üst segmentte AMD’nin Strix Halo GPU’ları halen avantajlı durumda.
